Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Ama hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçeklesevinçli bir düzen bileğildir. Ahbaplık, sosyete ortamında insanların filvaki kesinlikle davrandıklarını bileğil, kesinlikle davranmaları gerektiğini gösterir. Ahbaplık, namına uyulmak ve uygulanmak karınin vardır. Türe kıymeti dolayısıyla, insanlar arası ilişkileri bir düzene vurunmak, sosyal yaşamın gerçekleşmesini tedariklemek ister. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren kişinin karşısına akseptans edilmesi ve uyulması müstelzim, mutlaka selim kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabil, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle sosyete ortamında insanların tutum ve davranışlarının hukuk kurallarına uymaması, her dönem mümkündür. “İşte hukuk, âdem davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir yöntem, bir bütündür.” İnsan-âdem, âdem-doğa ilişkilerinin insanlığın eş çıkarı ve huzuru karınin evrensel ilkelerle güvence altına alınmasıdır. Ahbaplık, beşeriyet seviyesi karınin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birşu denli düşün ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, derslik çıkarları, sosyete sözleşmesi, doğa ve insanlar olarak belirten konseptlerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini veya fertlerin ve toplumun eş iyiliğini tedariklemek için konulmuş olan ve bütün gücüyle desteklenen kaide, gerçek ve kanunların hepsidür. Elan münteşir bir teşhismıyla hukuk, adalete yönelmiş sosyal yaşlakin düzenidir. Ahbaplık Lügat Manaı Ahbaplık kelimesi Arabi “gerçek” kökünden gelir ve gerçek kelimesinin çoğkoca olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Zenciçda “gerçek” kelimesinin çoğkoca “ah’kak”tır. Türk Dil Kurumu’na bakılırsa hukuk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım zorlaü belirleyen yasaların hepsidür”. Bunun dışında hukukun “haklar” demeı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk demeında da kullanılır. Fen Manaı Ahbaplık dönemden döneme değiştiği karınin hala doyurucu bir teşhism dokumalamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok akseptans edilen teşhismı ise: “Muayyen bir zamanda sınırlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması talih zoruna (müeyyide) demetlanmış kurallar hepsidür.” Ilmî bir disiplin olarak hukuk, kendi ortamında omurga olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun zevat arası ilişkileri süje saha kısmına Özel Ahbaplık, zevat ile talih veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Bütün Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Ahbaplık, Kâr Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna yanıt Anayasa Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku bütün hukukunun başlıca zir dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku diğer toplumu organizatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik talih aracılığıyla güvenceye alınmış ve cebri yaptırımlara sahip olmasıdır. Ahbaplık kuralları âdem davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun fehamet yargılarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sebebiyle model nitelikteki umum durumlarda uygulanması katkısızlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Ahbaplık sahaında yaptırım bütün gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek karınin kullanılır. Ahbaplık düzenini katkısızlamayı ve korumayı lakinçlayan yaptırımlar gene hukuk düzeninin öngördüğü şekilde alegori getirilir. Maddi ve içsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken içsel yaptırımlar bu durumları mâni olmak karınin kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, hapis ve varlık cezaları; kanunuesasi hukukunda siyasetten men, fırka yama; algı hukukunda algı ve kaçakçılık cezaları kabil ayrı ayrı hukuk dallarında ayrı ayrı yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile dayalı çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; zihini bir irade olarak gharabelik kuramlar, irade dışı olarak gharabelik kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazenlar felsefik bileğil ortaya konduğu dönemin sorunlarını çözmek veya siyasi konseptleri hukuk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali adalet olan hukuk, genel olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş sosyal bir yaşlakin düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu alegori getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, teamül yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun sosyal yaşamı düzenleyip insanların pasış ve güvenlik ortamında bir arada yaşamalarını katkısızlamaktır. 2. Uygulamalı Yarar (Içtimai İhtiyaçların Hakkındalanması) Hukukun teamül amacını, sosyal gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile sosyete ortamında canlı insanların, birbirleri ile düşünmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruhsal bir varlık olarak insanın dokumasından meydana gelen ihtiyaçlarını karşılamaya çalışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile doğum, teehhül, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir hukuk düzeni yaşamın omurga gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanın tabii dokumasına ve bundan ileri gelen gereksinimlerine onat yetişmek zorundadır. Ahbaplık önemli ölçübile, hesaplı gerçeklere bile merbutdır; hesaplı gereksemelara uymalı ve onları karşılamalıdır. 3. Türe Ahbaplık bu fonksiyonu ile sınırlı bir organizasyon altına aldığı sosyal gereksinimlerı, özü salt bir müsavat düşüncesi olan adalet ölçüsüne vurarak çın kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısa teşhismıyla adalet, “bir müsavat düşüncesi”dir. “Türe, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yetişmek üzere dü ayrı ayrı anlamda kullanılır. Türe haddizatında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, erdem, fazilet demeında zatî bir özelliği deyimler. Erkek her dönem haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni harcamak uğrunda mütemadi ve bileğhizmetmez bir çaba gösterir. İşte bu tutum ve çabayı gösteren adalet, özne (süje) ile dayalı oluşundan ötürü öznel (sübjektif) adalet olarak nitelenir. Bir erdem olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir adalet kavramı vardır. Nesnel adalet, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği ilişki biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte hukuk sahaında hukuki fehamet olarak kal konusu olan adalet bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü hukuk, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve alacaklanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar hepsidür.” Topluluk karınindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini karınaziz kurallar umumü olarak hukuk, bu bileğerlendirmelerde adalet ölçüsünü kullandığı ve tutunmak durumunda bulunmuş olduğuna bakılırsa, adaletin sonunda, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında adalet acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Mevcut hukuk ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü adalet kavramı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm hukuk sistemine ve sistemlerine hâkim kâin, nesnel ve salt bir fehamet niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir sosyete düzenini karınerir. Hukukun varlık nedeni bile adalettir; icap bulunan düzeni sakınmak, gerekse onu bileğhizmettirmeyi meşrulaştırmak karınin her dönem adalete başvurulur. Nesnel ve yasa üstü adalet hukukta karşımıza kurulu hukuk düzenlerinin asli örneği, olması müstelzim hukuk demeında hukuk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile adalet, bulunan hukuk düzenlerinin namına onat olup olmadığı açısından bir fehamet ve kıymetlendirme ölçüsü olabilir. Gine bu özelliği ile adalet, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun yapmak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yararlı ve olumsuz karşılıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon abra ortamında olduklarında, adil bir hukuk düzeninin gerçekleşmesi katkısızlanır. Alışılagelen olarak tüm hukuk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak hukuk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem sosyal yaşlakin uyacak, hem bile bu sosyal yaşamın pasış ortamında sürebilmesi karınin bir düzen görünümünü katkısızlamaya çalışacaktır.